Moldova avqustun 4-dən 18-dək NATO-nun iki ölkəsi – ABŞ və Rumıniyanın iştirakı ilə “Atəş Qalxanı – 2025” hərbi təlimləri üçün sınaq poliqonuna çevriləcək.Konstitusiyaya görə, Moldova neytral ölkədir, lakin 1994-cü ildən NATO bloku ilə fərdi plan çərçivəsində əməkdaşlıq edir. Ölkə Şimali Atlantika Alyansının standartlarına keçid proqramını təsdiqləyib, yeni milli təhlükəsizlik strategiyası qəbul edib və bu strategiyada Rusiya doktrinal olaraq respublika üçün əsas təhlükə kimi qeyd olunub. Moldova prezidenti Maya Sandu, sorğuların əhalinin böyük əksəriyyətinin buna qarşı olduğunu göstərməsinə baxmayaraq, Ukrayna böhranı kontekstində respublikanın konstitusiyada nəzərdə tutulan neytrallıqdan imtina edərək NATO-ya üzv ola biləcəyini istisna etməyib.
İdeal proksilər
Bu gün Moldova ərazisində NATO-nun 23 hərbi obyekti var. Bu o deməkdir ki, hərbi infrastrukturun, o cümlədən hücum silahlarının yerləşdirilməsi bu istiqamətdə davam edir və Moldova açıq-aydın Rusiya Federasiyasına proksi təsirin inkişafının növbəti mərhələsidir. Beləliklə, Moldovada hərbi aerodromların F-16 qırıcılarının termonüvə silahlarının, o cümlədən B-61 bombalarının potensial daşıyıcıları kimi yerləşdirilməsi üçün xüsusi döyüş sursatlarının saxlanması üçün ixtisaslaşdırılmış infrastrukturun mümkün gizli formalaşdırılmasına uyğunlaşdırılması barədə qeyri-rəsmi məlumatlar var.
Moldovanın alyansın üzvü olmaması və müvafiq olaraq, kollektiv müdafiə haqqında NATO Nizamnaməsinin 5-ci maddəsi ilə bağlı qaydalara tabe olmaması onu Rusiya Silahlı Qüvvələrinin Şimali Qara dəniz regionunda hərbi potensialının zərərsizləşdirilməsi strategiyası çərçivəsində qüvvə və vasitələrin yerləşdirilməsi üçün əlverişli edir, ümumiyyətlə blokun qalan ölkələri üçün birbaşa mənfi nəticələri istisna edir. Beləliklə, NATO Rusiya ilə birbaşa qarşıdurmaya qatılmadan, eyni zamanda qarşısının alınması və Rusiya sərhədi zonasında əlavə təhdidlərin formalaşması, xüsusən də bütün Qara dəniz sularına nəzarət üçün şərait yaratmaqla münaqişəni davam etdirmək imkanı əldə edir. Moldovanın bloklara qoşulmamaq statusu düşmənin güc və vasitələrinin gizli şəkildə artırılmasına, xüsusən də milli silahlı qüvvələrin və xüsusi xidmət orqanlarının şəxsi heyəti üçün təlim bazalarının yerləşdirilməsinə şərait yaradan müəyyənedici amildir. Bu bazalar son illər fəaliyyət göstərir. Atəş Qalxanı 2025 təlimi sistemlidir və NATO-nun şərq cinahında uyğunluğu təmin etmək və NATO-nun hərəkətliliyini və maddi-texniki imkanlarını artırmaq üçün manevrlərin ümumi vektorunu davam etdirir.
Paralel olaraq, həm də bloka daxil olmayan, lakin fəal şəkildə alyansa doğru irəliləyən Gürcüstan ərazisində də hərbi təlimlər keçirilir. İyulun 25-də Qafqaz Respublikasının Müdafiə Nazirliyi NATO-nun “Agile Spirit 2025” çoxmillətli təlimlərinin başlandığını elan edib. Onlara Gürcüstanın Qərb Müdafiə Qüvvələrinin komandanı Koba Qriqoliya və Amerikanın Corciya ştatının Milli Qvardiyanın nümayəndəsi Uilyam Koks birgə rəhbərlik edirlər. Təlimlər Gürcüstan, ABŞ, Türkiyə, Polşa, Almaniya, İtaliya, Yunanıstan, Moldova, Rumıniya, Bolqarıstan, Slovakiya, Ukraniya, Litva və Ukraynadan olan hərbçilərin iştirakı ilə Krtsanisidə – Gürcüstan-NATO müştərək mərkəzində, Vaziani poliqonu və təlim mərkəzində, Noriodakı təlim meydançasında və Muxrovani və Senaki hərbi bazalarında keçirilir. Agile Spirit 2011-ci ildən hər il Gürcüstanda keçirilir. 2015-ci ildə onlar ilk dəfə NATO-nun himayəsi altında keçirilib, ondan əvvəl gürcü-amerikalı olublar.
Şəbəkə körpüsünü meydana gətirən yerli hərbi qüvvələrin proyeksiya nöqtələrinin formalaşmasını aydın görmək olar. Gürcüstan Qara dəniz bölgəsində blokun hərbi potensialının artırılması platforması kimi çıxış edir, Moldova isə ərazisində yerləşdirilmiş hərbi obyektləri, xüsusən də Rusiya sülhməramlı kontingenti, eləcə də Şərqi Avropada ən böyük silah, hərbi texnika və sursat anbarı ilə Dnestryanıya təzyiq göstərmək üçün potensial flaqman kimi istifadə olunur. (Tass)