Son illərin ağır sınaq günləri həkimlik peşəsinə sanki yeni bir dəyər gətirdi. Qorxunc COVID-19 epidemiyasının yayıldığı ilk gündən onlar böyük cəsarət və hünər göstərərək öz missiyalarını son dərəcə fədakarlıqla yerinə yetirdilər. Ağxalatlı sağlamlıq keşikçiləri bu peşəni təsadüfən seçmədiklərini və ən kritik vəziyyətdə də içdikləri “Hippokrat andı”na sadiq olduqlarını bir daha sübut etdilər. Məşhur bir deyim var: “Qəhrəmanlıq üçün şərait gərəkdir”. Azərbaycan həkimləri bu deyimin fövqündə durmağı bacararaq virusa yoluxan insanların həyatını xilas etmək üçün meydana atıldılar. Pandemiyanın yayıldığı ilk gündən bu günə qədər qlobal təhlükə ilə mübarizə aparan, xəstələrin həyatını xilas etmək üçün hər cür məşəqqətlərə dözən həkimlərin hər biri günümüzün qəhrəmanlarıdır. Müxtəlif pandemiyaların, epidemiyaların vüsət aldığı bir dövrdə həkim-infeksionist olmağın çətinlikləri və günümüzün aktual infeksion xəstəlikləri ilə bağlı AZƏRTAC-ın suallarını həkim-infeksionist Nilufər Oktay qızı (Məmmədova) cavablandırıb.
Nilufər Oktay qızı Məmmədova 2011-ci ildə ATU-nun Müalicə işi fakültəsini fərqlənmə ilə bitirib. 2015-ci ildə Türkiyənin İzmir şəhərində EGE Universiteti xəstəxanasında İnfeksion xəstəliklər üzrə təcrübə keçib. 2016-cı ildən ATU-nun Yoluxucu Xəstəliklər kafedrasında baş laborant, 2019-cu ildən isə assistent vəzifəsində çalışıb. 2018-2021-ci illərdə ET Tibbi Profilaktika İnstitutunda baş elmi işçi vəzifəsində işləyib. 2018-ci ildən elmi-tədqiqat işləri üzərində çalışır, 50-dən artıq elmi məqalənin müəllifi və 2 kitabın həmmüəllifidir.
Müalicə etdiyi xəstəliklər bunlardır: Yuxarı və aşağı tənəffüs sisteminin infeksion xəstəlikləri, mədə-bağırsaq sisteminin infeksion xəstəlikləri, bütün növ parazitar xəstəliklər, hepatit virusları, sidik- cinsiyyət sisteminin infeksion xəstəlikləri, xəstəxana daxili infeksiyalara nəzarət və s.
-Nilufər həkim, bildiyimiz kimi, həkim-infeksionistlər hər an infeksiya və viruslara yoluxma riski ilə üz-üzədirlər. Belə bir risk altında çalışmaq, həkim-infeksionist olaraq sizə çətin deyilmi?
– Bəli, pandemiyalar və epidemiyalar baş qaldıran dövrlərdə həkim-infeksionist olmaq, bəzən dənizdə dalğalarla mübarizə aparmağa bənzəyirdi. Hər gün yeni, özlənilməz çətinliklərlə qarşılaşırıq: xəstəliklərdən qorunmaq, diaqnoz qoymaq və müalicə etmək üçün güclü biliklərə və təcrübəyə ehtiyac var. COVID-19 dövründə bu, yalnız peşəkarlıq deyil, həm də əsl insanlıq idi. Həkim-infeksionistlər COVID-19 dövründə həm peşəkar, həm də insani keyfiyyətlərini nümayiş etdirərək insan sağlamlığına, ictimai sağlamlığa dərin bağlılıq hissi ilə hərəkət edirdilər.
– İnfeksionistlər digər həmkarlarından fərqli olaraq hansısa bir orqanı deyil, bütün bir orqanizmi müalicə edirlər. Zamanında xəstəliyin diaqnozunun qoyulması və müalicəyə gecikmədən başlamaq sizin işinizdə nə dərəcədə önəmlidir?
– İnfeksionistlərin işinin mərkəzində, ilk növbədə, zamanında və doğru diaqnoz qoymaq dayanır. Zaman, bu döyüşdə ən qiymətli müttəfiqdir. Hər bir saniyə, infeksion xəstəliyin irəliləməsidir və həyati önəm daşıyır. Bu səbəbdən, diaqnoz qoyduqdan sonra müalicəyə dərhal başlamaq, infeksionistlərin əsas missiyasıdır.
– İnfeksionistlər hansı xəstəlikləri müalicə edirlər?
– İnfeksionistlərin müalicə etdiyi xəstəliklər çox genişdir. Onlar bakteriyaların, virusların, parazitlərin və göbələklərin yaratdığı xəstəliklərlə mübarizə aparır. Qrip, hepatit, tüberkulyoz və daha bir çox xəstəlik, bu ixtisas həkimlərinin gündəlik mübarizəsində yer alır. Hər bir xəstəlik, yeni bir mübarizə meydanı deməkdir: hər biri sağlamlıq üçün bir təhlükədir.
– Nilufər həkim, infeksion xəstəliklərin sayı niyə kəskin artıb?
– İnfeksion xəstəliklərin sayının artması qlobal istiləşmədən urbanizasiyaya qədər bir çox amillə bağlıdır. İnsanların artımı, sanitariya şəraitinin pozulması və yeni xəstəliklərin ortaya çıxması səhiyyə sistemlərinə ciddi təsir göstərir. Həm də, dövrümüzdə bu xəstəliklərin diaqnozu asanlaşdığı üçün rəsmi sayı da artmış olur. Biz, müasir dövrün yaratdığı çətinliklərlə mübarizə aparmalıyıq, çünki bir nəfərin sağlamlığı, hamımızın sağlamlığıdır.
– Ölkəmizdə ən geniş yayılmış infeksion xəstəliklər hansılardır?
– Şəxsi təcrübəmdən deyə bilərəm ki, qrip və digər kəskin respirator xəstəliklər, hepatitlər, qastrointestinal xəstəliklər, o cümlədən parazit xəstəlikləri daha çox görülür. Bu xəstəliklərin yayılması, cəmiyyətimiz, insan sağlamlığı üçün bir təhlükə yaradır. Hər bir infeksion xəstəlik, bir insanın həyatında iz buraxan bir hadisədir.
– Nə zaman həkim-infeksionistə müraciət etmək mütləqdir?
– Xəstənin vəziyyəti ağırlaşdıqda, yüksək hərarət, uzanan öskürək, mədə-bağırsaq problemləri və infeksion xəstəliklərin əlamətləri varsa, həkim-infeksionistə müraciət etmək mütləqdir. Bu müraciət bəzən həyat xilas edə bilər.
– Risk qrupuna əsasən kimlər daxildir?
– Risk qrupuna yaşlı insanlar, immun çatışmazlığı olanlar, hamilə qadınlar, xroniki xəstəlikləri olanlar və kiçik uşaqlar daxildir. Bu qrupdakı insanlar, infeksion xəstəliklərə qarşı daha həssasdırlar.
– Müasir tibb infeksion xəstəliklərin müalicə və diaqnostikası üçün hansı yenilikləri təklif edir?
– Müasir tibdə infeksion xəstəliklərin müalicəsi üçün yeni diaqnostika metodları, vaksinasiyalar və müasir müalicə yanaşmaları mövcuddur. Onlayn resurslar və süni intellekt kimi innovasiyalar, həkimlərin infeksion xəstəliklərin müalicəsində daha yaxşı nəticələr almasına kömək edir.
– İnfeksion xəstəliklərlə mübarizədə vaksinlərin rolu nə dərəcədə önəmlidir?
– Vaksinlər, infeksion xəstəliklərin qarşısının alınmasında əvəzsizdir. Onlar insanları ciddi xəstəliklərdən qorumaqla yanaşı, sağlam cəmiyyətlərin yaranmasına kömək edir. Vaksinlərin fəsadları ilə bağlı əsassız qorxular, təəssüf ki, ölkə olaraq bir çox xəstəliklərdən tam qurtulmağımızın qarşısını alır.
– Özünümüalicəyə can atmağın fəsadları nələrdir?
– Özünümüalicə, həkim göstərişi olmadan, yerli-yersiz antibiotik istifadəsi ciddi fəsadlara yol aça bilər. Bu cür yanaşmalar infeksiyaların artmasına və antibakterial müqavimətin yaranmasına gətirib çıxarır.
– Son vaxtlar əksər insanlar həkim göstərişi olmadan maqnezium qəbul edir. Bu, nə dərəcədə doğrudur?
– Maqnezium orqanizmin sağlamlığını dəstəkləyən vacib mineral olsa da, onu mütəmadi olaraq qəbul etmədən əvvəl həkimlə məsləhətləşmək vacibdir. Hər kəsin maqneziuma olan tələbatı fərqlidir, ona görə də şəxsi tələblərə uyğun şəkildə istifadə olunmalıdır.
– Pasiyentlərin sizə ən çox verdiyi sual hansıdır?
– Pasiyentlərin tez-tez verdiyi suallar arasında “Necə edim ki, uşağım xəstələnməsin?” və “Necə tez sağala bilərəm?” sualları üstünlük təşkil edir. Bu suallar onların sağlamlıqları ilə bağlı narahatlıqlarını əks etdirir.
– Rotavirus infeksiyası niyə təhlükəlidir?
– Rotavirus infeksiyası, xüsusilə kiçik uşaqlarda ağır dehidratasiya ilə nəticələnə bilən bir xəstəlikdir. Bu xəstəlik, müalicəsi çətin olan bir vəziyyətdir, çünki uşaqların bədənindəki su itkisi ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.
-İmmuniteti necə gücləndirək?
– İmmuniteti gücləndirmək üçün balanslı qidalanma, müntəzəm fiziki aktivlik, kifayət qədər yuxu, stresin idarə edilməsi, sağlam həyat tərzi və mütəmadi müayinələr vacibdir.
– İnfeksion xəstəliklərin qarşısını necə ala bilərik?
– İnfeksion xəstəliklərin qarşısını almaq üçün müntəzəm vaksinasiya, yaxşı sanitariya və əl təmizliyi qaydalarına riayət etmək, sağlam həyat tərzi və profilaktik həkim müayinələri vacibdir. Özümüzü və övladlarımızı qorumaq üçün bu tədbirləri görmək, sağlam cəmiyyətin formalaşmasına kömək edəcək.
– Maraqlı müsahibəyə görə təşəkkür edirik. Sizə bu məsuliyyətli işinizdə uğurlar arzulayırıq.
Nilufər Oktay qızı Məmmədova
Həkim-infeksionist
Əlaqə: (050) 662 33 55
