ABŞ hökumətinin ABŞ-ın Beynəlxalq İnkişaf üzrə federal Agentliyini (USAID) effektiv şəkildə ləğv etmək üçün atdığı addım, beynəlxalq yardım xərclərinə 90 günlük dondurma ləğv edildikdən sonra ABŞ-ın xaricdəki proqramlarına çoxmilyardlarla dollarlıq xərclərin hansı təşkilatlara veriləcəyi sualını gündəmə gətirib. Bu barədə The Wall Street Journal (WSJ) məlumat yayıb.
Nəşrin jurnalistləri 2023-cü ildə ABŞ-ın beynəlxalq yardım proqramları üzrə yekun maliyyə hesabatlarını tədqiq edərək hesablayıblar ki, bu məqsədlər üçün büdcədən ümumilikdə 64,69 milyard dollar (ölkə milli gəlirinin təxminən 0,24%-i) ayrılıb. Bu xərclərin təxminən üçdə ikisini beynəlxalq proqramlar üçün büdcəsi 42,45 milyard dollar təşkil edən USAID xərcləyib.
Beynəlxalq yardım fondlarının ikinci ən böyük töhfəsi ABŞ Dövlət Departamenti olub (18,89 milyard dollar). Dövlət Departamenti həmçinin müxtəlif ölkələrə hərbi yardım və qaçqın düşərgələrinin təşkili üçün xərclərə cavabdeh idi. 2023-cü ildə ABŞ Xəzinədarlığı beynəlxalq proqramlara 2,18 milyard dollar, Səhiyyə Nazirliyi isə 1,9 milyard dollar xərcləyib.
2021-2024-cü illərdə bütün bu vəsaitlərin 31%-i Beynəlxalq Xilasetmə Komitəsi (IRC) və Mercy Corps kimi ABŞ-da yerləşən QHT-lər vasitəsilə keçib və onlar da öz növbəsində xarici QHT-lərə pul göndəriblər. Proqramlara ayrılan vəsaitin 46%-i beynəlxalq təşkilatlar, o cümlədən BMT strukturları vasitəsilə həyata keçirilib. Bu xərclərin 12 faizi ABŞ hökuməti tərəfindən birbaşa satınalmalar, digər 11 faizi isə xarici hökumət və təşkilatlara birbaşa transferlər hesabına həyata keçirilib. ABŞ-ın xarici yardım xərclərinin ən böyük maddələri müxtəlif ölkələrdə iqtisadi inkişafa investisiyalar (20,6 milyard dollar), humanitar yardım (14,43 milyard dollar), “sülhün və təhlükəsizliyin təmin edilməsi” (10,74 milyard dollar), səhiyyə proqramları (9,85 milyard dollar) və digər ölkələrdə “demokratiya və insan haqları”na dəstək (2,64 milyard dollar) olub.
Nəşr qeyd edir ki, vəsaitlərin ayrılması üçün əsas prinsip ABŞ-ın konkret regionda mövcud olmaqda strateji marağı olub. 2022-ci ilə qədər İsrail ABŞ-ın beynəlxalq proqramlarından ən çox vəsait alan ölkə idi; indi bu siyahıda birinci yeri Ukrayna tutur. WSJ xəbər verir ki, Trump administrasiyasındakı rəsmilər bütün proqramları onun “Öncə Amerika” vizyonuna cavab verməsini təmin etmək üçün qiymətləndirirlər, lakin yenidən işlənmiş prioritetlərə baxmayaraq, ölkə beynəlxalq yardıma böyük pul xərcləməyə davam edəcək. ABŞ-ın hansı dövlət qurumunun USAİD-i miras alacağı hələlik məlum deyil. (Tass)
